Preken over een onderwerp als genezing, profetie of klanktaal. De ene predikant of voorganger doet het misschien met liefde, een ander aarzelt bij het preken over deze onderwerpen. In een gemeente kunnen de theologische opvattingen over deze gaven nogal uiteenlopen. Hoe doe je dat goed, preken over de gaven van de Geest?
Mensen willen horen en merken dat je gezien hebt waar de boodschap kan schuren. Ze willen ervaren dat je daar ruimte voor maakt en woorden voor geeft.
Heb je zelf wel eens gepreekt over de gaven van de Geest? Waar preekte je over en wat was je kernboodschap?
Jazeker. Je struikelt in het Nieuwe Testament over de gaven van de Geest! In mijn vorige gemeente was een aantal gemeenteleden bezig met de vraag of God altijd geneest, wanneer je daarop vertrouwt. Toen heb ik eens gepreekt over een tekst uit Johannes 14 (vers 12) waarin Jezus zegt: “Werkelijk, Ik verzeker jullie, wie op Mij vertrouwt zal hetzelfde doen als Ik, en zelfs meer dan dat, Ik ga immers naar de Vader.” Ik heb toen geprobeerd om die gedachte, dat God altijd geneest, wat te nuanceren. Wat belooft Jezus hier eigenlijk precies?
Hoe was het om een preek over dit thema voor te bereiden?
Ik heb er van tevoren en na afloop wel gesprekken over gehad, omdat het onderwerp leefde. Ik vind het belangrijk de spanning en de verlegenheden te benoemen. Het was wel nadrukkelijk mijn bedoeling om deze tekst, die belangrijk is voor gebedsgenezers, zorgvuldig te bestuderen. In de preek geef ik daar aandacht aan: wat staat er nu écht in deze tekst? Ik wil de gemeente met zo’n preek toerusten: zodat zij leren wat je als gelovige van Christus verwachten kunt en het geloofsvertrouwen in zijn beloften ook grond onder de voeten krijgt. En ja, dat mag best eens confronteren.
Is een preek wel het geschikte ‘medium’ om over de gaven van de Geest te preken? Is een studieavond over bijv. profetie of klanktaal niet geschikter?
Het kan allebei, het hoeft geen tegenstelling te zijn. Het maakt wel uit of het een leerdienst is of een algemene dienst. Bij een preek is het altijd belangrijk om na te denken: wat is je doel, en hoe verhoudt je doel zich tot het doel van preken in het algemeen?
Ik zie het grote doel van preken dat je het Woord van de verlossing brengt voor de hoorder vandaag. Je wilt dat mensen iets van Christus ontdekken. Preken heeft altijd iets met het evangelie brengen te maken. Ook wanneer je een thematische preek hebt, is het belangrijk om dat doel niet uit het oog te verliezen. Met een preek wil je de hoorders bij Christus brengen of het geloof versterken.
Wat zijn homiletische aandachtspunten als je preekt over een onderwerp als bijv. profetie, klanktaal of genezing? Kun je alvast een tip geven die helpt om evenwichtig te preken over de gaven?
Ik denk dan aan drie dingen:
- Zorg dat je je eigen systematische doordenking op orde hebt. Je hoeft geen dissertatie te schrijven, maar het is wel belangrijk dat je een beetje weet waar je het over hebt en waar de vragen liggen. Ik kan me voorstellen dat je, als je hierover een prekenserie wilt houden, eerst een periode van studieverlof opneemt om het veld te verkennen.
- Laat de tekst tot zijn recht komen. Let erop dat je niet zomaar één gave uitpikt in het grotere geheel van de tekst. Kijk hoe de specifieke tekst past in het geheel van bijvoorbeeld de brief van Paulus. Wat bedoelt Paulus hiermee? Maar let ook op de functie van de tekst. Waarom schrijft de auteur dit? Daarom is die systematische en exegetische doordenking vooraf zo belangrijk.
- Last but not least: welke vragen roept deze tekst bij de hoorders vandaag op? Wat heb je van hen gehoord in gesprekken vooraf? Welke vragen roept de tekst bij jou op wanneer je deze voor het eerst leest? En waarom wil je hier iets van meegeven aan de gemeente?
Wat kunnen deelnemers van deze training van jou verwachten te leren?
Ik ga met de deelnemers vooral met die laatste vraag aan de slag. Nadat ze twee dagdelen met exegese en systematische doordenking bezig zijn geweest, onder leiding van Hans Burger en twee dagdelen hebben geoefend met stukjes van de preek met Paulien Vervoorn, stel ik de vraag in een groepsgesprek: hoe resoneert dat wat je nu allemaal ontdekt hebt, in onze cultuur? Wat staat er op het spel als je dit aan de orde stelt? Welke weerstanden moet je overwinnen om je punt te maken? Mensen willen horen en merken dat je gezien hebt waar de boodschap kan schuren. Ze willen ervaren dat je daar ruimte voor maakt en woorden voor geeft.
Tenslotte is er ruimte om met mij door te praten over homiletische vragen die in de eerste twee dagen zijn opgekomen. Waar nodig reik ik vanuit de homiletiek ook modellen aan voor de inhoud of opzet van de preek.
Dr. Kees van Dusseldorp is docent homiletiek aan de Theologische Universiteit Kampen en predikant. Samen met Paulien Vervoorn en Hans Burger geeft hij vanaf 25 april 2022 de training Geloofwaardig preken over de gaven van de Geest.
