Kerk tussen traditie en trend

Symposium, 13 oktober 2021, 13.00-17.00 uur

Kerken bewegen zich tussen traditie en trend. Daarom worstelen ze steevast met de vraag naar het ‘vaste’ en het ‘veranderlijke’ in kerkzijn. Dat geldt niet alleen voor traditionele kerken, ook pioniersplekken en migrantengemeenten anno 2021 hebben er volop mee te maken.

Is zo’n situatie kan het heel ontspannend en inzichtgevend zijn om te ontdekken dat dit eeuwenoude vragen zijn. Daarom kijken we, 450 jaar na dato, opnieuw naar de Synode van Emden, met het oog op de vragen van de kerk van nu. Deze eerste synode die voor de gereformeerde kerk in de Nederlanden van belang was, zocht in 1571 onder moeilijke omstandigheden een weg voor de jonge kerk in opbouw.

De vragen waar de synode van Emden in 1571 voor stond, blijken verrassend actueel en inspirerend.

 

De vragen waar deze synode voor stond, blijken verrassend actueel en inspirerend. Ook in Emden lag de vraag op tafel hoe je omgaat met plaatsen waar geen gemeente is, maar wel gelovigen (pionierswerk). De synode dacht na over de omgang met schrijnende misstanden (tucht) en hoe je als lokale kerken op een constructieve manier voor elkaar zorgt (kerkvisitatie). En hoe kun je als kerk en synode tot verantwoorde besluitvorming komen?

Programma

Het symposium start met enkele lezingen met een historische focus, gevolgd door een panelgesprek over het actuele thema ‘Migrantenkerken tussen traditie en trend’. Vervolgens presenteren Klaas-Willem de Jong en Leon van den Broeke het nieuwe boek Vast en vluchtig. Kerkrecht in de traditie van Emden 1571 (Summum 2021). De eerste exemplaren hiervan overhandigen de redacteurs aan representanten van diverse gereformeerde kerkverbanden. Hiermee willen zij zowel de gedeelde traditie als de gezamenlijke kerkrechtelijke opdracht van deze kerken symbolisch onderstrepen. Het symposium wordt afgesloten met een hapje & drankje en gelegenheid voor ontmoeting.

Lezingen

• Fred van Lieburg: ‘De Synode van Emden (1571) en de Geboorte van Nederland (1572)’
• Peter Gorter: ‘Een pleidooi van Nederlandse migrantengemeenten voor een samenwerkingsverband voorbij taalgrenzen’
• Silke Muylaert: ‘Tussen thuisland en adoptieland: de Engelse vluchtelingenkerken en de Synode van Emden’
• Sam Zwemer: ‘“… ter wyle ’t heylighe Avontmael uytghedeelt wort, wort den Kerkcen vry ghelaten”. Ruimte en richting voor de avondmaalsviering op de Emdense synode 1571’
• Wouter Kroese: ‘Gereformeerde Doopgetuigen: De invloed van de synode van Emden (1571) op de tekst van het doopformulier’

Panelgesprek

• Panelgesprek over ‘Migrantenkerken tussen traditie en trend’, met o.a. Karin de Schipper-Visser, directeur SKIN Rotterdam en Mirjam van Veen, hoogleraar kerkgeschiedenis VU Amsterdam

Aanbieding bundel

• Aanbieding van de bundel Vast en vluchtig. Kerkrecht in de traditie van Emden 1571 aan representanten gereformeerde kerkverbanden en migrantenkerken. U kunt de bundel hier bestellen – het boek ligt dan voor u klaar tijdens het symposium of wordt direct daarna bij u thuis bezorgd.

Organisatie

Het symposium wordt georganiseerd door de Theologische Universiteit Kampen, de Protestantse Theologische Universiteit, Weetwatjegelooft.nl en het Deddens Kerkrecht Centrum.

Over de sprekers en panelleden

Prof. dr. Leon van den Broeke is hoogleraar rechtstheologie en kerkrecht TU Kampen en universitair hoofddocent religie, recht en samenleving/kerkrecht aan de VU Amsterdam.]

Peter Gorter is kerkhistoricus en promoveerde dit jaar op een studie naar de religieuze identiteit van Nederlandse gereformeerde migrantengemeenten in Duitse rijkssteden (1550-1600). Deze migrantengemeenten leverden een bijdrage aan de synode van Emden. Op dit moment is Peter Gorter werkzaam als acquirerend redacteur bij uitgeverij KokBoekencentrum en als fellow verbonden aan het Amsterdam Centre for the History and Heritage of Protestantism (ACHHP) van de Vrije Universiteit.

Dr. mr. Klaas-Willem de Jong is docent kerkrecht aan de PThU (Amsterdam-Groningen) en geeft daar tevens leiding aan het project ‘The Dynamics of the Classical Reformed Liturgy in the Netherlands: Its Texts and and their History’.

Wouter Kroese MSc MA (1993) is als promovendus betrokken bij het onderzoeksproject ‘The Dynamics of the Classical Reformed Liturgy in the Netherlands: Its Texts and their History” (PThU en TU Kampen). Zijn onderzoek richt zich op ‘de geschiedenis en dynamiek van het Nederlandse klassieke gereformeerde doopformulier (1566-1639)’. Tijdens het symposium gaat Wouter in op de vraag óf en zo ja hoe de synode van Emden invloed heeft gehad op de tekst van het doopformulier met het oog op de doopgetuigen (Acta artikel 20).

Prof. dr. Fred van Lieburg is hoogleraar religiegeschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam en o.a. geïnteresseerd in het verloop van de Nederlandse reformatie(s) in de 16e eeuw.

Silke Muylaert MA werkte na het schrijven van haar doctoraatsverhandeling over de vluchtelingenkerken in Engeland en de Nederlandse opstand en Reformatie aan de University of Kent in Engeland de voorbije jaren als postdoctoraal onderzoeker aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Daar doet ze onderzoek naar de impact van gereformeerde migranten op het religieuze landschap van Holland na 1572. Op het symposium komt ze echter vertellen over de Engelse vluchtelingenkerken en hun omgang met de Synode van Emden.

Drs. Karin de Schipper-Visser MA is directeur van Samen Kerk in Nederland (SKIN)-Rotterdam, de koepelorganisatie van de circa 200 internationale of migrantenkerken in deze stad. Deze kerken hebben gemeen dat ze grotendeels gevormd worden door christenen die hun roots hebben in andere landen. Onder hen kerken met een historie van eeuwen in Nederland, kerken die recent hun plek gevonden hebben en alles daar tussenin. De ene kerk is onderdeel van een wereldwijd kerkverband, de andere start vanuit het niets. Bestuur, organisatie en huisvesting vormen voor veel van deze kerken een grote uitdaging.

Prof. dr. Mirjam van Veen is hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Vrije Universiteit en aan het Doopsgezind Seminarium te Amsterdam. Samen met Jesse Spohnholz leidt zij momenteel een door NWO gefinancierd onderzoeksproject over de geschiedenis van gereformeerde vluchtelingengemeentes in het Duitse Rijnland.

Sam Zwemer MA (1993) is als promovendus betrokken bij het onderzoeksproject ‘The Dynamics of the Classical Reformed Liturgy in the Netherlands: Its Texts and and their History’ (PThU en TU Kampen). Zijn promotieonderzoek richt zich op het Bijbelgebruik in het klassiek gereformeerde avondmaalsformulier. In dit onderzoek betrekt hij ook de acta van kerkelijke vergaderingen uit de zestiende eeuw, zoals die van de synode van Emden in 1571.